Zegrze
Osiedle w gminie Serock, w XV w. na prawach miejskich, później wsi szlacheckiej. Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z XII w. Wiódł tędy szlak handlowy, wykorzystujący bród na Narwi. Pierwszy most łączący brzeg północny z Zegrzem Południowym zbudowano ok. 1830 r., a najnowszy oddano do użytku w 2003. Na końcu ulicy Groszkowskiego - dawny pałac Radziwiłłów. Wzniesiony w końcu XVIII w., przebudowany i adaptowany na mieszkania i letnią rezydencję komendantów twierdzy Zegrze, którzy tu mieszkali w latach 1895-1910. Przy drodze krajowej 61, po wschodniej stronie - kasyno oficerskie, po zachodniej Twierdza Zegrze. Kasyno oficerskie - neoklasycystyczny budynek z salą lustrzaną, wzniesiony po 1895 r., otoczony parkiem krajobrazowym. Zegrzyńska twierdza należała do zewnętrznego pierścienia umocnień głównej twierdzy w Modlinie. Została zbudowana przez władze carskie w latach 1890-1908. Składała się z dwóch betonowych fortów: Karliński i Ordon, połączonych ze sobą wałem naziemnym, trzech wolnostojących magazynów amunicyjnych i dwóch mostów oraz zespołów koszarowych. Do naszych czasów przetrwały trzy potężne prochownie.
Serock
Jedno z najstarszych miasteczek na Mazowszu - perełka powiatu legionowskiego. Gród, powstały u progu naszej państwowości zbudowano na wysokim, zachodnim brzegu Narwi, w okolicy połączenia z Bugiem. Broniły go wały obronne i naturalne głębokie parowy. Pierwsza wzmianka o Serocku pochodzi z opactwa dla benedyktynów w Mogilnie. Opactwo otrzymało wówczas jedną dziewiątą dochodów z grodu oraz połowę cła z komory celnej na Bugu. Na północ od grodu powstała osada targowa, dając początek miastu. Z tego okresu zachowany jest w części staromiejski średniowieczny układ urbanistyczny: kwadratowy rynek z niepełną zabudową pierzei i siecią ulic oraz późnogotycki (z 1526r.) murowany kościół parafialny. Zbudowany z fundacji Janusza III i Stanisława - ostatnich książąt mazowieckich; jednonawowy, ze sklepieniem gwiaździstym, posadzką poniżej poziomu otoczenia. Wewnątrz kościoła pozostało oryginalne barokowe wyposażenie: ołtarz główny, po bokach którego są rzeźby figuralne: św. Wojciecha i św. Stanisława, dwa ołtarze boczne - św. Anny i św. Barbary, ambona, chrzcielnica. Na tyłach kościoła punkt widokowy. Obok murowany budynek plebanii z przełomu XIX i XX w. Poniżej malowniczy wąwóz erozyjny oraz bulwar nadrzeczny prowadzący do plaży miejskiej, kąpieliska i molo. Przy głównej ulicy cmentarz parafialny rzymskokatolicki z pierwszej połowy XIX w. z historycznymi nagrobkami oraz zajazd pocztowy.
Zegrzynek
W uroczo położonym miejscu, w lesie tuż nad Jeziorem Zegrzyńskim znajdują się ruiny dworku i zabudowań gospodarczych rodziny Szaniawskich. Dworek wzniesiony w 1838 r. został zakupiony przez rodzinę Szaniawskich w II połowie XIX w. Tutaj urodził sie i tworzył wybitny dramatopisarz, prozaik i nowelista - Jerzy Szaniawski. Autor dramatów: Most, Dwa teatry, Adwokat i róże. Dworek spłonął 16 września 1977 r., zostały tylko schody, ruiny zabudowy gospodarczej oraz słupy bramy wjazdowej. Dworek otoczony jest starodrzewem parkowym - składową rezerwatu "Wąwóz Szaniawskiego".
Wola Kiełpińska
Znajduje się tu kościół w stylu neobarokowym, zbudowany w latach 1985-1899 według projektu Konstantego Wojciechowskiego, ufundowany przez Jadwigę i Macieja Radziwiłłów. Kościół jest zbudowany z cegły, otynkowany, jednonawowy z transeptem, z prezbiterium węższym zamkniętym półkoliście, zaś w fasadzie umieszczono kartusz z herbem "Ślepowron" rodziny Krasińskich. Świątynię wybudowano staraniem proboszcza M K. Kowalskiego za pieniądze ze sprzedaży kościoła w Zegrzu, z którego pochodzi obecne wyposażenie. Wokół - starodrzew, w tym 8 dębów uznanych za pomniki przyrody. Wyposażenie: ołtarz główny z obrazem przedstawiającym Wniebowzięcie Najświętszej Maii Panny, ołtarze boczne, bardzo cenne dwa rokokowe epitafia - Barbary i Antoniego oraz Eustachii Krasińskich, pochodzące z XVIII w. Na cmentarzu znajdziemy wiele nagrobków, starszych od samej nekropolii. Zostały one przeniesione ze zlikwidowanego cmentarza w Zegrzu. Są tu pochowani we wspólnej mogile Zygmunt i Wanda Szaniawscy, rodzice wielkiego polskiego pisarza i dramaturga Jerzego Szaniawskiego. Jest także grób Witolda Zglenickiego, sławnego górnika i geologa, który dzięki swej wiedzy i umiejętnością, stał się jedną z najbardziej znanych osobistości przemysłu naftowego. Opracował pionierską metodę wydobycia ropy naftowej spod dna morskiego, był odkrywcą złóż ropy naftowej na Kaukazie. Większość dochodów z wydobycia ropy Zglenicki przeznaczył na rozwój polskiej kultury i nauki. Cmentarny nagrobek z płaskorzeźbą głowy Zglenickiego ufundowała Petrochemia Płocka.
Dębe
Miejscowość znana głównie ze zbudowanej w 1963 r. na Narwi zapory wodnej z mostem i hydroelektrownią. W wyniku spiętrzenia wód Narwi utworzone zostało Jezioro Zegrzyńskie. Położenie Dębego na wysokim brzegu Narwi zadecydowało o budowie w 1905 r. przez Rosjan fortu łącznikowego między twierdzami modlińską i zegrzyńską. Fort w formie trapezu, od czoła odgrodzony był głęboką fosą. W szyi fortu znajdowały się niespotykane w innych budowlach tego typu tradytory - osłonięte od ognia z przedpola elementy obronne mieszczące kazamaty z działobitniami lub stanowiskami dla broni maszynowej. W czasie I wojny światowej fort został częściowo wysadzony przez wycofujące sie oddziały rosyjskie.
Wieliszew
Pierwsze udokumentowane wzmianki o Wieliszewie pochodzą z 1294 r. Zasadnicza część Wieliszewa położoina jest na skarpie Jeziora Wieliszewskiego, pozostałości dawnego meandra Narwi. Pierwszy kościół powstał w Wieliszewie z inicjatywy opatów czerwińskich w 1387 r. W latach powojennych w miejscu spalinego w 1945 r. drewnianego kościoła wybudowano nowy, murowany, kształtem bryły i stylistyką nawiązujący do budowli neoromańskich. Już w 1745 r. Andrzej Stanisław Kostka Załuski zabiegał o prawa miejskie dla Wieliszewa, co świadczy o wysokiej ówczesnej pozycji miejscowości. Na cmentarzu w Wieliszewie znajduje się jeden z najważniejszych zabytków gminy - duża, klasycystyczna kaplica cmentarna z widniejącą nad wejściem inskrypcją "Żona Mężowi". Kaplicę ufundowała w 1834 r. Maria Gautier. Na terenie wieliszewskiej nekropolii znajduje się też kwatera wojskowa, gdzie w cieniu pomnika spoczywa około 300 żołnieży polskich, głównie z 5 Dywizji Piechoty, którzy we wrześniu bronili przeprawy na Narwi. Gmina Wieliszew kryje pod ziemią ślady historii człowieka w osadach sprzed kilkunastu tysięcy lat, z okresu kultury komornickie i halsztackiej.
Osiedle w gminie Serock, w XV w. na prawach miejskich, później wsi szlacheckiej. Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z XII w. Wiódł tędy szlak handlowy, wykorzystujący bród na Narwi. Pierwszy most łączący brzeg północny z Zegrzem Południowym zbudowano ok. 1830 r., a najnowszy oddano do użytku w 2003. Na końcu ulicy Groszkowskiego - dawny pałac Radziwiłłów. Wzniesiony w końcu XVIII w., przebudowany i adaptowany na mieszkania i letnią rezydencję komendantów twierdzy Zegrze, którzy tu mieszkali w latach 1895-1910. Przy drodze krajowej 61, po wschodniej stronie - kasyno oficerskie, po zachodniej Twierdza Zegrze. Kasyno oficerskie - neoklasycystyczny budynek z salą lustrzaną, wzniesiony po 1895 r., otoczony parkiem krajobrazowym. Zegrzyńska twierdza należała do zewnętrznego pierścienia umocnień głównej twierdzy w Modlinie. Została zbudowana przez władze carskie w latach 1890-1908. Składała się z dwóch betonowych fortów: Karliński i Ordon, połączonych ze sobą wałem naziemnym, trzech wolnostojących magazynów amunicyjnych i dwóch mostów oraz zespołów koszarowych. Do naszych czasów przetrwały trzy potężne prochownie.
Serock
Jedno z najstarszych miasteczek na Mazowszu - perełka powiatu legionowskiego. Gród, powstały u progu naszej państwowości zbudowano na wysokim, zachodnim brzegu Narwi, w okolicy połączenia z Bugiem. Broniły go wały obronne i naturalne głębokie parowy. Pierwsza wzmianka o Serocku pochodzi z opactwa dla benedyktynów w Mogilnie. Opactwo otrzymało wówczas jedną dziewiątą dochodów z grodu oraz połowę cła z komory celnej na Bugu. Na północ od grodu powstała osada targowa, dając początek miastu. Z tego okresu zachowany jest w części staromiejski średniowieczny układ urbanistyczny: kwadratowy rynek z niepełną zabudową pierzei i siecią ulic oraz późnogotycki (z 1526r.) murowany kościół parafialny. Zbudowany z fundacji Janusza III i Stanisława - ostatnich książąt mazowieckich; jednonawowy, ze sklepieniem gwiaździstym, posadzką poniżej poziomu otoczenia. Wewnątrz kościoła pozostało oryginalne barokowe wyposażenie: ołtarz główny, po bokach którego są rzeźby figuralne: św. Wojciecha i św. Stanisława, dwa ołtarze boczne - św. Anny i św. Barbary, ambona, chrzcielnica. Na tyłach kościoła punkt widokowy. Obok murowany budynek plebanii z przełomu XIX i XX w. Poniżej malowniczy wąwóz erozyjny oraz bulwar nadrzeczny prowadzący do plaży miejskiej, kąpieliska i molo. Przy głównej ulicy cmentarz parafialny rzymskokatolicki z pierwszej połowy XIX w. z historycznymi nagrobkami oraz zajazd pocztowy.
Zegrzynek
W uroczo położonym miejscu, w lesie tuż nad Jeziorem Zegrzyńskim znajdują się ruiny dworku i zabudowań gospodarczych rodziny Szaniawskich. Dworek wzniesiony w 1838 r. został zakupiony przez rodzinę Szaniawskich w II połowie XIX w. Tutaj urodził sie i tworzył wybitny dramatopisarz, prozaik i nowelista - Jerzy Szaniawski. Autor dramatów: Most, Dwa teatry, Adwokat i róże. Dworek spłonął 16 września 1977 r., zostały tylko schody, ruiny zabudowy gospodarczej oraz słupy bramy wjazdowej. Dworek otoczony jest starodrzewem parkowym - składową rezerwatu "Wąwóz Szaniawskiego".
Wola Kiełpińska
Znajduje się tu kościół w stylu neobarokowym, zbudowany w latach 1985-1899 według projektu Konstantego Wojciechowskiego, ufundowany przez Jadwigę i Macieja Radziwiłłów. Kościół jest zbudowany z cegły, otynkowany, jednonawowy z transeptem, z prezbiterium węższym zamkniętym półkoliście, zaś w fasadzie umieszczono kartusz z herbem "Ślepowron" rodziny Krasińskich. Świątynię wybudowano staraniem proboszcza M K. Kowalskiego za pieniądze ze sprzedaży kościoła w Zegrzu, z którego pochodzi obecne wyposażenie. Wokół - starodrzew, w tym 8 dębów uznanych za pomniki przyrody. Wyposażenie: ołtarz główny z obrazem przedstawiającym Wniebowzięcie Najświętszej Maii Panny, ołtarze boczne, bardzo cenne dwa rokokowe epitafia - Barbary i Antoniego oraz Eustachii Krasińskich, pochodzące z XVIII w. Na cmentarzu znajdziemy wiele nagrobków, starszych od samej nekropolii. Zostały one przeniesione ze zlikwidowanego cmentarza w Zegrzu. Są tu pochowani we wspólnej mogile Zygmunt i Wanda Szaniawscy, rodzice wielkiego polskiego pisarza i dramaturga Jerzego Szaniawskiego. Jest także grób Witolda Zglenickiego, sławnego górnika i geologa, który dzięki swej wiedzy i umiejętnością, stał się jedną z najbardziej znanych osobistości przemysłu naftowego. Opracował pionierską metodę wydobycia ropy naftowej spod dna morskiego, był odkrywcą złóż ropy naftowej na Kaukazie. Większość dochodów z wydobycia ropy Zglenicki przeznaczył na rozwój polskiej kultury i nauki. Cmentarny nagrobek z płaskorzeźbą głowy Zglenickiego ufundowała Petrochemia Płocka.
Dębe
Miejscowość znana głównie ze zbudowanej w 1963 r. na Narwi zapory wodnej z mostem i hydroelektrownią. W wyniku spiętrzenia wód Narwi utworzone zostało Jezioro Zegrzyńskie. Położenie Dębego na wysokim brzegu Narwi zadecydowało o budowie w 1905 r. przez Rosjan fortu łącznikowego między twierdzami modlińską i zegrzyńską. Fort w formie trapezu, od czoła odgrodzony był głęboką fosą. W szyi fortu znajdowały się niespotykane w innych budowlach tego typu tradytory - osłonięte od ognia z przedpola elementy obronne mieszczące kazamaty z działobitniami lub stanowiskami dla broni maszynowej. W czasie I wojny światowej fort został częściowo wysadzony przez wycofujące sie oddziały rosyjskie.
Wieliszew
Pierwsze udokumentowane wzmianki o Wieliszewie pochodzą z 1294 r. Zasadnicza część Wieliszewa położoina jest na skarpie Jeziora Wieliszewskiego, pozostałości dawnego meandra Narwi. Pierwszy kościół powstał w Wieliszewie z inicjatywy opatów czerwińskich w 1387 r. W latach powojennych w miejscu spalinego w 1945 r. drewnianego kościoła wybudowano nowy, murowany, kształtem bryły i stylistyką nawiązujący do budowli neoromańskich. Już w 1745 r. Andrzej Stanisław Kostka Załuski zabiegał o prawa miejskie dla Wieliszewa, co świadczy o wysokiej ówczesnej pozycji miejscowości. Na cmentarzu w Wieliszewie znajduje się jeden z najważniejszych zabytków gminy - duża, klasycystyczna kaplica cmentarna z widniejącą nad wejściem inskrypcją "Żona Mężowi". Kaplicę ufundowała w 1834 r. Maria Gautier. Na terenie wieliszewskiej nekropolii znajduje się też kwatera wojskowa, gdzie w cieniu pomnika spoczywa około 300 żołnieży polskich, głównie z 5 Dywizji Piechoty, którzy we wrześniu bronili przeprawy na Narwi. Gmina Wieliszew kryje pod ziemią ślady historii człowieka w osadach sprzed kilkunastu tysięcy lat, z okresu kultury komornickie i halsztackiej.
Maria i Leszek Chrzanowscy
ul. Szkolna 9, 05-140 Jadwisin
500899203, 730059917
ul. Szkolna 9, 05-140 Jadwisin
500899203, 730059917
